Lodewijk van den Berg, de Sluiskilse astronaut
De jeugd van Lodewijk van den Berg
Lodewijks vader was voordat de eerste spade in de grond ging, reeds bij de bouw van de l´Azote betrokken. De Italiaanse maatschappij Monte Catini had al een kunstmestfabriek in Machelen en wilde ook een dergelijke fabriek in Sluiskil bouwen. Hier begon Gaston van den Berg omstreeks 1928 zijn loopbaan. Op 3 februari 1929 trouwde hij in Sas van Gent met Elsa Stubbe. In 1932 konden ze hun gloednieuwe woning in het Villapark betrekken. Het Villapark was speciaal gebouwd voor het hogere personeel dat op de l’Azote werkzaam was.
Samen met zijn ouders, zijn broer Peter en zijn zussen Sonny en Mirjam woonde Lodewijk lange tijd op nummer P72. Op zesjarige leeftijd ging Lodewijk naar de St. Antoniusschool te Sluiskil. Hij werd tegelijk tot de tweede klas toegelaten. In 1943 verliet hij op elfjarige leeftijd de lagere school en enkele maanden later ging hij naar de middelbare school in Kerkrade. Het was binnen de familie traditie dat deze kostschool werd bezocht. Mede doordat in de omgeving van Sluiskil geen katholieke middelbare school te vinden was.
Na het internaat Rolduc ging hij naar het bisschoppelijk college in Sittard om er zijn gymnasium B af te ronden. In 1949 behaalde hij zijn diploma. Hij vervolgde z’n studie aan de Technische Universiteit in Delft. Van 1949 tot 1961 legde hij zich helemaal toe op de chemische technologie. In 1961 studeerde hij af. Hij wilde zich verder specialiseren, maar zag daar in Nederland te weinig mogelijkheden toe. Vandaar dat hij zijn studie vervolgde aan de universiteit van Delaware. Hij werd hier stafmedewerker en combineerde deze baan tot 1974 met de studies natuurkunde en toegepaste wetenschappen. Op de universiteit specialiseerde Lodewijk zich in het ‘kweken’ van kristallen en hij werkte zich in korte tijd op tot een wereldwijde specialist op dit gebied. Hij was toen 43 jaar oud.
De voorbereiding voor zijn ruimtereis
Tijdens de onderzoeken rees bij Lodewijk de vraag of kristallen zich in de ruimte in een situatie van gewichtloosheid beter, perfecter en sneller zouden ontwikkelen. Deze vraag werd voorgelegd aan de NASA. Die zag de proef wel zitten, maar constateerde dat het gemakkelijker zou zijn om een kristallenkweker op te leiden tot ruimtevaarder dan andersom. Er werden wereldwijd wetenschappers gezocht. Omdat er zich maar zeven aanmeldden, werd Lodewijk als achtste door zijn baas op de lijst geplaatst. Lodewijk had absoluut geen serieuze ambities om de ruimte in te gaan, want hij was ervan overtuigd dat hij toch als eerste zou afvallen. Maar het liep anders. Samen met Mary-Helen McKay bleef hij als laatste over. Beide kandidaten begonnen aan een tweeëneenhalf jaar durende opleiding tot astronaut. Pas ongeveer twee maanden voor de geplande vlucht werd bepaald dat Lodewijk de ‘prime’ zou worden en Mary-Helen de ‘back-up’.
De ruimtereis
De ruimtevlucht was voor het eerst een werkende combinatie van shuttle en spacelab. Op 29 april 1985 liet Lodewijk zich naar het lanceerplatform leiden. Om 18:02 uur Nederlandse tijd klonk het 'Lift off' en werd de Space Shuttle Challenger op zijn zevende missie gelanceerd. Met nog zes andere astronauten aan boord begon daarmee de missie STS-51B. De lancering vanaf lanceerplatform 39-A op Cape Canaveral verliep succesvol. In de zeven dagen durende vlucht moesten een hoop experimenten uitgevoerd worden. Het werk leverde een schat aan wetenschappelijke informatie op, want de kristallen bleken in de ruimte, in gewichtloze omgeving, razendsnel en perfect te groeien. Na 168 uur en acht minuten in de ruimte te hebben vertoefd, landde de Challenger 6 mei 1985 om 18.11 uur Nederlandse tijd op Edwards Air Force Base in Californië. Vier miljoen kilometer en 111 rondjes rondom de aarde later. Tijdens de landing in Californië stond er een stormachtige wind dwars op de baan van Edwards Air Force Base. Tot het uiterste geconcentreerd zetten piloot Frederick Gregory samen met commandant Robert Overmyer de shuttle ondanks het slechte weer even later feilloos aan de grond.
Oktober 1985
In Sluiskil was de ruimtevlucht van Lodewijk van den Berg natuurlijk niet onopgemerkt gebleven. Een half jaar na zijn ruimtevlucht stapte Lodewijk in Los Angeles op het vliegtuig dat hem binnen tien uur naar vliegveld Charles de Gaulle bij Parijs bracht. De eerste week bezocht hij de universiteiten in Parijs, Zurich en Marseille om er de ervaringen van zijn ruimtereis te vertellen. Op 11 oktober werd hij in Noordwijk verwacht om zijn verhaal te doen bij de Nederlandse ruimtevaartorganisatie Estec en daarna volgde nog een reünie op de Technische Hogeschool in Delft. Op zaterdag 19 oktober werden Lodewijk, zijn familie en een aantal hoogwaardigheidsbekleders omstreeks half twee feestelijk en muzikaal onthaald in HCR Atlanta, gelegen aan het Minister Lelyplein te Sluiskil. Om 15.00 uur vond de officiële ontvangst in ouderencentrum De Sterre plaats. Hiervoor waren familie, vrienden en bekenden van Lodewijk uitgenodigd. Om half acht gaf Lodewijk een lezing over zijn vlucht, gecombineerd met filmbeelden. Hiervoor was de hele Sluiskilse bevolking uitgenodigd.
Een film over ‘een klein vlekje’
Toen begin 2011 duidelijk werd dat de Spaceshuttle uit het NASA-programma zou worden geschrapt, leek dat voor Florenz van den Vijver hét moment om de plannen voor een film over Lodewijk van den Berg, de vergeten astronaut uit Sluiskil, concreet te maken. Wat Florenz het meest aansprak was de band die Lodewijk nog steeds met zijn geboortestreek had, ondanks dat hij al 50 jaar in de VS woonde en werkte. Op zaterdag 15 september vond tijdens het internationale filmfestival Film By The Sea in Vlissingen de première van de prachtige documentaire plaats.
Een borstbeeld
Al in 2005 nam Loek van Hecke hierover contact op met Lodewijk omdat er vanuit de bevolking werd gevraagd om meer erkenning voor Lodewijk. In eerste instantie reageerde Lodewijk negatief omdat hij vond dat hij, evenals een bakker of slager, gewoon zijn werk had gedaan. Het is aan Marc van de Bilt, een vriend van Lodewijk, te danken dat Lodewijk – bij het zien van het prachtige borstbeeld van Honoré Colsen – zwichtte en instemde met een aandenken in zijn geboortedorp Sluiskil. Op 31 mei 2013 werd het borstbeeld door Lodewijk en zijn vrouw Jacqueline onthuld.
De jaren erna
Ieder jaar omstreeks november deed Lodewijk Sluiskil aan. In 2019 en 2020 hield het coronavirus hem in Amerika. In de herfst van 2021 moest Lodewijk een hartoperatie ondergaan. Hij herstelde langzaam, maar kwam er niet meer bovenop. Op 16 oktoberr 2022 stierf hij, 90 jaar oud.